"Kaktus" w kwartalniku dla nauczycieli języka polskiego

W kwartalniku dla nauczycieli języka polskiego ukazała się recenzja książki "Kaktus na parapecie". Z ogromną przyjemnością dzielę się tą recenzją. Cieszę się, że książka została zauważona i doceniona przez nauczycieli. Miałam nadzieję, że będzie nie tylko źródłem informacji o PRL-u, ale że będzie inspirować do przemyśleń.
Całość recenzji zamieszczam poniżej.

Jadwiga Jawor-Baranowska
Kaktus na parapecie Magdaleny Zarębskiej
– wartościowa dawka PRL-u dla każdego
Niedawno ukazała się interesująca książka Magdaleny Zarębskiej
Kaktus na parapecie1. Młoda pisarka tak pisze o sobie
na blogu: Jestem autorką książek dla dzieci i dorosłych. Brałam
udział w warsztatach creative writing w ramach Międzynarodowego Festiwalu
Opowiadania. W 2008 roku opowiadaniem Czterdzieści razy Wrocław
wygrałam konkurs ogłoszony przez Stowarzyszenie Pisarzy Polskich we Wrocławiu.
Bohaterem utworu Kaktus na parapecie jest Mikołaj Szydełko – uczeń
klasy IV, dość rozpieszczony i niekoleżeński chłopiec, który przypadkowo
przenosi się w czasie o 30 lat. Z roku 2009 trafi a do roku 1979, zamieniając
się miejscami ze swoim rówieśnikiem o tym samym imieniu i nazwisku.
Bohater pojawia się w późnogierkowskiej rzeczywistości Wrocławia, na
tle której toczą się wydarzenia z życia rodzinnego i społecznego. Mikołaj
próbuje funkcjonować w środowisku szkolnym3 i rówieśniczym, ale spotyka
się z sytuacjami dla niego nieznanymi, więc niezrozumiałymi, a czasem
absurdalnymi. Na szczęście poznaje kogoś, kto mu pomaga poruszać się po
tajnikach tego nowego dla niego świata i przede wszystkim wierzy w jego
historię. Jest nim Krzysiek – kolega z klasy, bo rodzice „tamtego” Mikołaja
niczego nie podejrzewają.
Nieskomplikowana fabuła tej opowieści o czasach minionych pozwala
młodemu czytelnikowi dłużej zatrzymać się nad jej historycznym tłem,
które zadziwia go podobnie jak Mikołaja. Autorka w sposób bardzo lekki
i niezauważalny dla czytelnika przemyciła ogromną ilość szczegółów
tego tła, zawierając je w doborze wydarzeń, opisach miejsc, osób, przedmiotów,
codziennych, zwyczajnych, domowych czynności. Towarzysząc
głównemu bohaterowi w jego miesięcznym pobycie w PRL-u, czytelnik
w sposób bardzo przystępny zdobywa niezbędną wiedzę o tym okresie.
Ma możliwość dokonania samodzielnej oceny tego, co w odczuciu dziecka
było wówczas dobre, a co złe. Książka posiada także walory wychowawcze:
pod wpływem podróży w przeszłość Mikołaj zmienia się, nabywa
nowe umiejętności, zaczyna doceniać i szanować nie tylko dobrodziejstwa
współczesności, ale przede wszystkim swoich bliskich i kolegów, a także
poznaje wartość przyjaźni.
Do objaśniania świata przedstawionego autorka powołała Krzyśka, także
rówieśnika czytelnika, który wywiązuje się z tego zadania znakomicie.
Zadziwiać może jedynie jego niecodzienna świadomość polityczna, ale to
drobny zarzut, wszak zwraca się on do współczesnego czytelnika. Funkcję
objaśniającą (poza artystyczną, oczywiście) pełnią poza tym znakomite
ilustracje Agnieszki Semaniszyn-Konat, a także zamieszczone pod tekstem
przypisy. Warto dodać, że czytanie ułatwia dość duża czcionka.
Po lekturze książki Magdaleny Zarębskiej w starszym czytelniku
ożywają wspomnienia z dzieciństwa, a młodemu czytelnikowi nie tak
dawna przeszłość staje się bliższa, niejako oswojona (świat, o którym uczy
się w szkole, przecież tak niedawno funkcjonował…). Może on poczuć
stan takiego zawieszenia między przeszłością, w której żyli jego rodzice,
a przyszłością, w której on będzie żył. A może zamyśli się nad teraźniejszością,
by wywołać w sobie refl eksję: Czy chciałbym, żeby historia się
powtórzyła? Jak to się stało, że żyjemy w całkiem innym świecie? W czym
ten nasz świat jest lepszy?
Jeśli polecimy tę książkę do przeczytania uczniom klasy IV lub V, może
ona stanowić doskonałe uzupełnienie niektórych tematów lekcji w związku
z lekturą Niewiarygodne przygody Marka Piegusa lub być samodzielną
pozycją lekturową, wybraną przez nauczyciela. Książka jest znakomitą
inspiracją dla prac twórczych uczniów i dyskusji na lekcjach, także wychowawczych.

Źródło: Jadwiga Jawor-Baranowska, Kaktus na parapecie Magdaleny Zarębskiej - wartościowa dawka PRL-u dla każdego, w: "Język Polski w Szkole IV-VI" 2011/2012, nr 2, Kielce Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP.